Cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung: thách thức và cơ hội

32256

Với thông báo áp thuế suất nhập khẩu 25% “đánh vào” lượng hàng hóa trị giá 16 tỷ USD từ Trung Quốc bắt đầu từ ngày 23-8 mới đây, Mỹ đã hoàn tất kế hoạch bước đầu áp thuế 25% đối với khối hàng hóa tổng trị giá 50 tỷ USD nhập từ Trung Quốc để “trừng phạt” các hoạt động thương mại của quốc gia có nền kinh tế lớn thứ hai thế giới mà Mỹ cho là “không công bằng và vi phạm quyền sở hữu trí tuệ”.

Tín hiệu mở màn cuộc chiến

Trước đó, ngày 6-7 năm nay, căng thẳng thương mại giữa Bắc Kinh và Washington chính thức chuyển thành cuộc chiến thương mại khi Mỹ áp thuế 25% lên 34 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.

Cho rằng Washington đã mở màn “cuộc chiến thương mại lớn nhất trong lịch sử kinh tế”, cứ ngay sau mỗi lần Mỹ thông báo áp thuế suất nói trên, Bắc Kinh lập tức áp dụng các biện pháp đáp trả tương ứng cả về mức thuế suất và tổng giá trị hàng hóa bị áp thuế.

Theo số liệu của Cục Phân tích kinh tế (Bộ Thương mại Mỹ), năm 2017, giá trị hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ đạt 505 tỷ USD, cao hơn nhiều so với giá trị 130 tỷ USD hàng hóa mà Trung Quốc nhập khẩu từ Mỹ. Do vậy, thâm hụt thương mại về hàng hóa của Mỹ so với Trung Quốc là 375 tỷ USD. Cũng trong năm 2017, Mỹ đạt thặng dư thương mại về dịch vụ với Trung Quốc là khoảng 38,5 tỷ USD. Tính chung, cả hàng hóa và dịch vụ, thâm hụt thương mại song phương của Mỹ đối với Trung Quốc trong năm 2017 là khoảng 336 tỷ USD.

Căng thẳng càng leo thang khi đầu tháng bảy vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra tuyên bố mang tính “đe dọa” sẽ áp thuế nhập khẩu 10%, rồi đến ngày 1-8 lại nâng lên 25% đối với 200 tỷ USD hàng hóa xuất khẩu từ Trung Quốc nếu quốc gia châu Á này phản ứng lại kế hoạch áp thuế 25% lên 50 tỷ USD hàng hóa mà Mỹ đã công bố nói trên.

Thậm chí, “mức độ hăm dọa” gia tăng với tuyên bố của người đứng đầu Nhà Trắng rằng sẽ xem xét áp thuế bổ sung đối với toàn bộ khoảng 500 tỷ USD hàng hóa nhập từ Trung Quốc.

Thâm hụt thương mại về hàng hóa của Mỹ với Trung Quốc từ 1985-2017 (đơn vị: tỷ USD)
Dữ liệu: Cục Thống kê Dân số Mỹ

Với thâm hụt thương mại song phương của Mỹ đối với Trung Quốc ở mức hàng trăm tỷ USD trong nhiều năm qua, riêng trong năm 2017 là khoảng 336 tỷ USD, “ông chủ Nhà Trắng” kỳ vọng việc “tung đòn” áp thuế suất cao sẽ giúp giảm mạnh mức thâm hụt thương mại này, đồng thời “tạo thêm công ăn việc làm và tăng cường an ninh quốc gia cho nước Mỹ”.

Chưa ai có thể dự đoán được bao giờ căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế đứng đầu thế giới mới chấm dứt, song nếu tiếp tục duy trì và gia tăng thì cuộc chiến này chắc chắn sẽ gây thiệt hại không nhỏ cho nền kinh tế của cả hai phía cũng như toàn cầu trong bối cảnh có sự đan xen lợi ích giữa các quốc gia, mà về lý thuyết, những quốc gia bị thiệt hại nặng nhất là những quốc gia có nền kinh tế phụ thuộc chủ yếu vào xuất khẩu.

Diễn biến cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung

23-33-45-415-618-66-710-73 tỷ46 tỷ100 tỷ50 tỷ200 tỷ34 tỷ200 tỷ16 tỷ23-8200 tỷThuế Mỹ áp lênhàng hóa của Trung QuốcCuộc chiến thương mại Mỹ – TrungMỗi vòng tròn thể hiện giá trị thương mại bị áp thuế (đơn vị: USD)đã áp thuếđề xuất2-43 tỷ4-450 tỷ15-650 tỷ6-734 tỷThuế Trung Quốc áp lênhàng hóa của Mỹ16 tỷ23-8trùng với đề xuấtáp thuế trước đóngày đề xuấtban đầu

Nguồn: Ủy ban Thương mại quốc tế Mỹ, Viện Kinh tế quốc tế Peterson, Thời báo Tài chính Anh.

Tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung

Ở cấp độ kinh tế vĩ mô, hãng tư vấn Oxford Economics có trụ sở tại Anh ước tính, các mức thuế quan nêu trên sẽ khiến tốc độ tăng trưởng của Trung Quốc và Mỹ giảm khoảng 0,1-0,2% trong năm 2018. Quy mô của nền kinh tế Mỹ năm ngoái là 19,4 nghìn tỷ USD trong khi của Trung Quốc là 12 nghìn tỷ USD. Như vậy, con số 0,1-0,2% tương ứng 30-60 tỷ USD.

Theo Cục Phân tích kinh tế (Bộ Thương mại Mỹ), các dịch vụ như du lịch, sở hữu trí tuệ và tài chính chiếm khoảng một phần ba kim ngạch xuất khẩu của Mỹ, trong khi những hàng hóa xuất khẩu chính của Mỹ là máy bay, thiết bị y tế, xăng và nông sản. Mỹ chủ yếu nhập khẩu hàng tư liệu sản xuất, trong đó có thiết bị viễn thông và hàng tiêu dùng như quần áo, dụng cụ điện tử, ô tô và dầu thô.

Ngoài ra, Oxford Economics nhấn mạnh rằng, “những mô phỏng mô hình kinh tế vĩ mô truyền thống đánh giá thấp các tác động từ sự bất ổn kinh doanh đang gia tăng, từ chỉ số niềm tin của khu vực tư nhân suy giảm và từ sự gián đoạn chuỗi cung ứng vốn có thể làm trầm trọng hơn những cú sốc kinh tế”.

Trong khi đó, nhìn từ cấp độ kinh tế vi mô, nhiều doanh nghiệp của Trung Quốc xuất khẩu hàng sang Mỹ sẽ chịu ảnh hưởng của căng thẳng thương mại giữa hai nước. Thuế quan của Mỹ cũng sẽ làm giảm số hàng hóa của nước này sang một thị trường xuất khẩu lớn đang phát triển.

Nếu Tổng thống Donald Trump mở rộng thuế quan đối với mọi mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc thì nhiều công ty của Mỹ, như Apple, sẽ bị thiệt hại bởi quyết định này. Không những vậy, người tiêu dùng Mỹ cũng chịu nhiều ảnh hưởng như các doanh nghiệp của nước này, bởi vì các mặt hàng họ mua, trong đó có nhiều sản phẩm nhập khẩu, trở nên đắt đỏ hơn.

Vì vậy, Viện Kinh tế quốc tế Peterson có trụ sở ở Washington đưa ra kết luận, cuộc chiến thuế quan Mỹ – Trung Quốc “sẽ tự hủy hoại cả hai bên”. Không những thế, cuộc chiến này còn ảnh hưởng tới nhiều nền kinh tế khác trong bối cảnh các nền kinh tế có mối liên kết ngày càng chặt chẽ trong một nền kinh tế thế giới “mở” như hiện nay.


Chúng ta sẽ áp thuế suất đối với 50 tỷ USD giá trị công nghệ và những thứ khác (nhập từ Trung Quốc – PV). Bởi vì, chúng ta phải làm vậy. Vì chúng ta đã và đang bị đối xử rất không công bằng.

Tổng thống Mỹ Donald Trump
(Video: Tạp chí Fortune)

Chính Mỹ là nước khơi mào cuộc chiến thương mại này. Chúng tôi không muốn điều đó. Nhưng khi cần, chúng tôi sẽ đáp trả để bảo vệ lợi ích của đất nước và người dân chúng tôi. Trung Quốc sẽ không bao giờ hành động trước. Nhưng, nếu Mỹ áp đặt thuế bổ sung đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, Trung Quốc sẽ phải đáp trả.

Người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc Cao Phong
(Video: Tạp chí the Wall Street)


Sau khi Mỹ “mở màn” cuộc chiến, đầu tháng tám năm nay, hãng tin Reuters dẫn số liệu do Trung Quốc công bố cho biết, kim ngạch xuất khẩu trong tháng bảy của Trung Quốc tăng 12,2% so cùng kỳ năm ngoái, sau khi tăng 11,2% trong tháng sáu. Mức tăng này vượt dự báo tăng 10% mà giới phân tích đưa ra trước đó. Theo số liệu này, thặng dư thương mại của Trung Quốc đối với Mỹ chỉ giảm nhẹ còn 28,09 tỷ USD, từ mức kỷ lục 28,97 tỷ USD trong tháng sáu. Điều này cho thấy, việc áp thuế 25% lên 34 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc chưa đạt hiệu quả như mong muốn của ông Trump, nhất là trong bối cảnh đồng nhân dân tệ đang giảm giá mạnh. Thặng dư thương mại của Trung Quốc đối với Mỹ tiếp tục duy trì ở mức cao có thể đẩy cuộc chiến thương mại giữa hai nước lên một ngưỡng mới.

Tác động hai chiều từ cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung

 

Nếu cần trao đổi thêm, xin liên hệ Thương vụ Việt Nam tại Canada theo địa chỉ ca@moit.gov.vn