Canada có nhu cầu tiêu thụ các loại hạt đã chế biến tăng nhanh qua các năm do nhu cầu ăn sạch, ăn các nguồn đạm thực vật để bảo vệ sức khoẻ. Các loại hạt thường được biết đến là nguồn chất xơ lớn, nguồn đạm dễ tiêu và nguồn chất béo tốt cho tim mạch, nhiều khoáng chất và vitamin. Hàng năm, Canada tiêu thụ gần 1.8 tỷ USD[1] giá trị các loại hạt, có nghĩa là mỗi người dân tiêu thụ trung bình gần 50 USD/năm tương đương khoảng 4kg/năm. Thị trường này dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng với tốc độ khoảng 5.4%/năm từ nay đến năm 2027[2]. Ngoài lợi ích về sức khoẻ, các loại hạt còn thuận tiện, dễ mang và an toàn (nhiều loại hạt organic). Hiện nay, người Canada ưa chuộng chủ yếu là các loạt hạt như: hạt điều Brazil, hạt điều, hạt óc chó, hạt hồ đào, hạt óc chó, hạt hạnh nhân, hạt mắc ca, hạt lạc, hạt óc chó, hạt phỉ và gần đây là các loại hạt bí, hạt dưa, hạt hướng dương.
Thị trường Canada nhập khoảng 400 triệu USD/năm các sản phẩm hạt đã chế biến. Mức tăng trưởng của thị trường hạt chế biến giai đoạn 2018-2021 là 16%, trong khi của Việt Nam là 51%, thể hiện hiệu ứng tích cực của CPTPP, giúp Việt Nam có thêm các đơn hàng (từ 19 triệu lên 29 triệu USD). Trong nhóm mã HS 200819, Việt Nam chủ yếu xuất hạt điều rang muối vào Canada và chiếm 5.5% thị phần hạt chế biến ở thị trường, đứng thứ hai sau Hoa Kỳ. Hoa Kỳ chiếm thị phần chủ yếu tới 80% thị trường. Đứng thứ ba và thứ tư về thị phần HS 200819 là Thái Lan và Li băng, với thị phần lần lượt là 5 và 4%. Các nước khác như Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Srilanka, Ấn Độ, Indonesia, Philippines nằm trong top 10 nhà xuất khẩu hạt chế biến vào Canada nhưng có thị phần không đáng kể.
| Nhu cầu thị trường Canada với sản phẩm hạt điều chế biến (mã HS 200819) | ||||||
| 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | % | |
| Việt Nam | 16,937 | 19,346 | 21,899 | 23,219 | 29,310 | 51 |
| Các nước | 307,177 | 332,606 | 354,263 | 374,545 | 378,889 | 14 |
| Tổng nhu cầu nhập khẩu | 324,114 | 351,952 | 376,163 | 397,764 | 408,200 | 16 |
Theo số liệu sở tại, 9 tháng đầu năm nay, xuất khẩu hạt điều chế biến sang Canada tiếp tục tăng (14.8%) so với cùng kỳ năm 2021, đạt 24.3 triệu USD. Dự kiến cả năm 2022, kim ngạch xuất khẩu hạt điều chế biến của Việt Nam sang Canada sẽ đạt trên 30 triệu USD.
Tuy nhiên, đặc điểm nổi bật của thị trường hạt chế biến của Canada là do các nhà sản xuất Canada nắm giữ. Các nhà sản xuất Canada nhập nguyên liệu thô từ các nước và chế biến, đóng gói, một phần tiêu thụ trong nước và một phần xuất khẩu sang Hoa Kỳ, các nước vùng Caribe và Pháp. Năm 2021, giá trị xuất khẩu hạt chế biến của Canada lên đến 174 triệu USD, trong khi cách đây 10 năm, con số này mới là 29 triệu USD. Trong giá trị xuất khẩu hạt chế biến, xuất khẩu điều chế biến của Canada chiếm 7.5%, tương đương 13 triệu USD (1,500 tấn).
| Nhu cầu thị trường Canada với sản phẩm nhân hạt điều bóc vỏ (mã HS 080132) | ||||||
| 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | % | |
| Việt Nam | 91,862 | 101,056 | 80,757 | 74,170 | 86,631 | -14 |
| Các nước | 28,451 | 28,775 | 35,390 | 20,645 | 22,285 | -23 |
| Tổng nhu cầu nhập khẩu | 120,313 | 129,831 | 116,147 | 94,815 | 108,915 | -16 |
Đối với nhân hạt điều bóc vỏ (mã HS 080132), Việt Nam là nước có thị phần chủ yếu và ổn định qua các năm, không có nhiều cạnh tranh (78-79%). Các nước khác cũng xuất khẩu hạt điều vào Canada là Brazil, Cote d’Ivoire, Ghana, Mozambique, Ấn Độ. Ngoại trừ Brazil có thị phần 10%, các nước khác có thị phần không đáng kể. Theo số liệu sở tại, năm 2012, Canada chỉ nhập 73 triệu USD giá trị nhân hạt điều thô, con số này đã lên đến 120 triệu USD vào năm 2017 và đạt đỉnh gần 130 triệu USD vào năm 2018. Tuy nhiên sau đó, nhu cầu của thị trường sụt giảm, dẫn đến kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường cũng giảm. Năm 2021, Việt Nam chỉ xuất khẩu được 86 triệu USD, giảm 14% so với năm 2018. Trong 9 tháng đầu năm 2022, Việt Nam đã xuất được 68.7 triệu USD, tuy nhiên, dự báo, nhu cầu của thị trường chỉ tương đương hoặc còn thấp hơn mức năm 2021, vì vậy xuất khẩu nhân hạt điều thô vào thị trường năm 2022 chỉ đạt tương đương 86 triệu USD trong kịch bản lạc quan nhất.
Ngoài hạt điều bóc vỏ, hàng năm Canada cũng nhập một lượng không đáng kể điều chưa bóc vỏ từ Việt Nam. Đối với mặt hàng này (mã HS 080131), Việt Nam cũng là nước có thị phần chủ yếu (95%). Giá trị xuất điều chưa bóc vỏ năm 2021 đạt gần 800.000 USD. Trong 9 tháng đầu năm 2022, nhu cầu nhập khẩu của Canada với mặt hàng này tăng đột biến (160% so với cùng kỳ năm 2021); đến nay, Canada đã nhập 1.38 triệu USD giá trị điều nhân nguyên vỏ từ Việt Nam.
Xem thêm bài viết Tiềm năng thị trường Canada và cơ hội cho ngành điều https://vntradetoca.org/tiem-nang-thi-truong-canada-va-co-hoi-cho-nganh-hat-dieu/
[1] Theo đánh giá của Statista Market Forecast.
[2] Theo dự báo của Marketresearch, giá trị thị trường hạt của Canada chỉ tương đương 1.62 tỷ, và mức tưng trưởng thị trường chỉ là 3.86% giai đoạn 2020-2025, thấp hơn giai đoạn 2015-2019 ghi nhận được ở mức 10.6%.
